Tôm chết nổi trên mặt nước

Hiện tượng tôm chết nổi là gì?

Thông thường, tôm khỏe mạnh khi chết sẽ chìm xuống đáy ao do mật độ cơ thể lớn hơn nước. Tuy nhiên, khi tôm chết nổi lềnh bềnh trên mặt nước, nhất là vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối, đó là dấu hiệu không bình thường. Hiện tượng này thường đi kèm với một số biểu hiện như tôm bơi lờ đờ, phản xạ yếu, tôm gom tụ ở góc ao, nổi đầu hoặc đổi màu vỏ.

Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng tôm chết nổi

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất mà tôi từng gặp phải:

Thiếu oxy nghiêm trọng

Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến tôm chết nổi. Khi lượng oxy hòa tan trong nước giảm đột ngột (thường vào ban đêm hoặc rạng sáng), tôm không đủ oxy để thở, dẫn đến ngạt và chết hàng loạt.

Những ngày trời âm u kéo dài, tảo quang hợp kém hoặc ao bị già tảo khiến quá trình tiêu thụ oxy tăng cao, làm oxy đáy ao suy giảm nghiêm trọng.

Thường xuyên kiểm tra oxy hòa tan vào 3 thời điểm trong ngày (sáng sớm, giữa trưa, chiều tối) bằng máy đo DO. Nếu thấy oxy dưới 3 mg/L, cần bật quạt nước ngay, bổ sung oxy viên hoặc dùng chế phẩm tăng cường oxy.

Bệnh do vi khuẩn, virus

Một số bệnh như EMS (bệnh hoại tử gan tụy cấp), bệnh đốm trắng, phân trắng, vi khuẩn Vibrio có thể khiến tôm chết nhanh và nổi lềnh bềnh.

Tôm bệnh thường kèm theo các dấu hiệu như ruột rỗng, thân đỏ, vỏ mềm, gan tụy teo hoặc đổi màu.

Khi gặp tình trạng này, lập tức lấy mẫu tôm đi kiểm tra PCR hoặc soi tươi để xác định bệnh. Nếu dính vi khuẩn Vibrio, tôi dùng kháng sinh phù hợp theo hướng dẫn và kết hợp tạt men vi sinh xử lý nền đáy. Trường hợp bệnh virus như đốm trắng, cần thu tỉa hoặc tiêu hủy sớm để tránh lây lan.

Khí độc phát sinh từ quá trình phân hủy thức ăn dư thừa, phân tôm và xác tảo tích tụ dưới đáy lâu ngày.

Ô nhiễm nước, khí độc đáy ao (H₂S, NH₃)

Khí độc phát sinh từ quá trình phân hủy thức ăn dư thừa, phân tôm và xác tảo tích tụ dưới đáy lâu ngày.

Đặc biệt, sau những cơn mưa lớn hoặc thay đổi thời tiết đột ngột, lớp khí độc bị xáo trộn, phát tán lên tầng mặt gây sốc tôm.

Thường định kỳ 5-7 ngày dùng Zeolite, chế phẩm EM, vi sinh phân hủy đáy để xử lý chất hữu cơ, kết hợp sục khí liên tục để ngăn khí độc thoát ra. Ngoài ra, mỗi tuần tôi test NH₃, NO₂ để theo dõi và điều chỉnh môi trường.

Sốc do thay đổi môi trường đột ngột

Sốc độ mặn, pH, nhiệt độ hay nước mới đưa vào không phù hợp đều có thể gây sốc khiến tôm chết nổi.

Tôm có sức đề kháng yếu, đang molting (lột xác), càng dễ bị ảnh hưởng.

Khi thay nước hoặc bổ sung nước mới, luôn kiểm tra độ chênh lệch các chỉ tiêu trước khi xả vào ao chính. Ngoài ra, luôn bổ sung vitamin C, khoáng chất và men tiêu hóa vào khẩu phần ăn giúp tôm tăng đề kháng.

Cách xử lý khi phát hiện tôm chết nổi

Khi hiện tượng này xảy ra, tôi thực hiện theo quy trình xử lý khẩn cấp như sau:

Tăng cường oxy ngay lập tức: Bật tất cả quạt nước, máy sục khí, rải oxy viên nếu cần.

Thu gom tôm chết: Tránh để xác tôm phân hủy gây ô nhiễm thêm.

Lấy mẫu kiểm tra bệnh: Cần xác định rõ nguyên nhân mới có hướng xử lý phù hợp.

Giảm lượng thức ăn trong 1–2 ngày: Giúp giảm áp lực môi trường và theo dõi sức khỏe tôm.

Xử lý môi trường: Tạt vi sinh, zeolite, kiểm tra lại các thông số (DO, pH, NH₃, H₂S…).

Cần nên xác định nguyên nhân tôm chết để cải thiện nhanh chóng. Ảnh: Tép Bạc

Phòng ngừa là chiến lược cốt lõi

Sau nhiều lần rút kinh nghiệm xương máu, tôi đúc kết được 5 nguyên tắc “vàng” giúp phòng tránh hiệu quả hiện tượng tôm chết nổi:

Quản lý môi trường chủ động, đo chỉ tiêu nước thường xuyên.

Chăm sóc sức khỏe tôm từ bên trong bằng dinh dưỡng tốt, bổ sung khoáng, vitamin C, men tiêu hóa định kỳ.

Duy trì mật độ nuôi hợp lý, không thả dày, đặc biệt với ao không có hệ thống xử lý khí độc tốt.

Quản lý thức ăn chặt chẽ, tránh dư thừa gây ô nhiễm đáy.

Thường xuyên sử dụng vi sinh xử lý đáy và nước, đảm bảo hệ sinh thái ao luôn cân bằng.

Tôm chết nổi trên mặt nước là hiện tượng không ai muốn gặp trong quá trình nuôi, nhưng nếu nắm vững kiến thức, hiểu rõ nguyên nhân và có chiến lược ứng phó kịp thời, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát và hạn chế thiệt hại ở mức thấp nhất. Nuôi tôm không phải là nghề dễ, nhưng cũng không phải quá khó nếu chúng ta kiên trì, học hỏi và áp dụng khoa học kỹ thuật hợp lý.